Soğutucu Akışkanların Ozon Tabakasına Etkisi Nedir?

Soğutucu Akışkanların Ozon Tabakasına Ne Gibi Etkisi Olur?

İnsan gereksinimlerini karşılamak, yiyecek ve içecekleri korumak, rahat yaşamak, ürünlerin daha sağlıklı muhafaza edilmesi amacı ile soğutma ve iklimlendirme alanında büyük atılımlar yapılmıştır. Teknolojik gelişmeler neticesinde yaşanan soğutucu akışkanların atmosferin yukarı statosfer katmanında oluşan ozon tabakasını deldiği ve küresel ısınmaya yol açtığu tespit edilmiştir. Bu küresel ısınma neticesinde ise dünya sıcaklığında artış görülecektir.

Artan Ultraviyole Işınlarının ve Küresel Isınmanın Çevre Üzerindeki Olumsuz Etkileri

• Ürünlerin azalması
• Yazların daha sıcak olması
• Kışın nem oranının artması
• Denizlerin ekolojik dengesinin bozulması
• Kuraklık şeklinde sıralanabilir.

Ayrıca ozon tabakasının delinmesinin insan sağlığı üzerindeki etkileri de ihmal edilmeyecek düzeydedir.

►► Deride kanser, gözlerde katarakt ve bağışıklık sisteminde zayıflama gibi mühim durumlara yol açabilmektedir.

Bilmenizi İsteriz!Güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarının ortalama %90 ının dünyaya ulaşması koruyucu ozon tabakası aracılığıyla önlenmektedir.

Soğutma ve klima sistemlerinde kullanılan CFC ve HCFC atmosfere verildikten sonra difüzyon ve atmosferdeki rüzgarların etkisi ile yukarı doğru yükselmektedir. Özellikle de CFC ler kimyasal kararlılıkları çok daha yüksek olduğu için yapıları bozulmadan atmosferde en az 100 yıl kalabilir. HCFC lerin kimyasal kararlılıkları azdır. Yapıları bozulmaksızın atmosferde ortalama 15 yıl kadar kalabilmektedir.

Soğutucu akışkanları kloroflorokarbon (CFC), hidrokloroflorokarbon (HCFC) ve hidroflorokarbon (HFC) şeklinde 3 bölümde incelenebilir.

• Kloroflorokarbon (CFC)

CFC ler ozon tabakasına en fazla zarar veren soğutucu akışkanlardır. Küresel ısınma potansiyelleri de yüksektir. Bu nedenle CFC lerin kullanımı için bazı yasaklar ve önlemler alınmaktadır.

CFC ler ile ilgili mühim bulgular;

► Atmosferde 75-120 yıl içinde kimyasal yapıları bozulmadan kalabilir.

► Ozon delme potansiyeli bi hayli yüksektir.

► Uygulamada en fazla kullanılanları: R11, R12, R13, R114 ve R115 dir.

• Hidrokloroflorokarbon (HCFC)

Klor atomu içerdiği için ozon tabakası ile reaksiyona girmektedir. Buna karşın yapısında hidrojen olmadığı için kimyasal kararlılıkları zayıftır. Atmosferde yapıları bozulmaksızın uzun süre kalamaz. HCFC ler atmosfere doğru yükselirken yapılarındaki hidrojen havadaki su molekülleri ile reaksiyona girer ve yapıları bozulur. HCFC lerin ozonu delme potansiyelleri bu özellikleri sebebiyle azdır.

HCFC lerin mühim özellikleri;

► Atmosferde kimyasal yapıları bozulmadan uzun süre kalamaz. (15-20 yıl).

► Ozon delme potansiyelleri bi hayli düşüktür.

► Uygulamada en fazla kullanılanları: R22, R124 ve R113 dür.

• Hidroflorokarbon (HFC)

Yapısında klor atomu olmadığı için ozonu delme potansiyeli sıfırdır. Ozon tabakası üzerine olumsuz etkileri olmadığını belirebiliriz. Lakin buna karşın küresel ısınmaya biraz etki yapabilmektedir.